[ CHUYỂN ĐỔI SỐ ] Tích cực số hóa và chuyển đổi số tư liệu lưu trữ

Việt Nam hiện có nhiều di sản tư liệu quý giá, phản ánh các lĩnh vực thiên nhiên, xã hội và con người trong những giai đoạn lịch sử quan trọng. Những di sản này có giá trị lớn về lịch sử, văn hóa, khoa học, nghệ thuật, tín ngưỡng và tôn giáo. Do đó, việc kiểm kê, bảo vệ và số hóa các tài liệu này là rất cần thiết để phát huy giá trị trong bối cảnh hiện đại. Thạc sĩ Nguyễn Thu Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Lưu trữ quốc gia 1, khẳng định rằng để bảo vệ và phát huy hiệu quả các di sản tư liệu, cần kết hợp bảo quản tài liệu gốc và số hóa. Số hóa giúp bảo vệ tài liệu gốc tốt hơn đồng thời mở rộng khả năng sử dụng và phát huy giá trị di sản.

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, các tư liệu sản xuất đã chuyển từ dạng hữu hình sang vô hình và ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế tri thức, kinh tế số. Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), và điện toán đám mây đang trở thành công cụ sản xuất quan trọng trong nhiều lĩnh vực, góp phần thay đổi quan hệ sản xuất và cách thức quản lý nhà nước. Những thay đổi này thúc đẩy sự phát triển của hệ thống lưu trữ số và tạo ra các công cụ mới trong quản lý xã hội.

Ngành lưu trữ Việt Nam đã bắt đầu chuyển đổi số từ cuối những năm 1990, và hiện tại các tài liệu quan trọng đã được số hóa để phục vụ công tác nghiên cứu và khai thác. Trung tâm Lưu trữ quốc gia 1 hiện có hơn 6 km tài liệu, trong đó khoảng 30% đã được số hóa. Các tài liệu này được cung cấp dưới dạng số hóa để giảm thiểu tác động đến tài liệu gốc.

Mới đây, Quốc hội đã thông qua Luật Lưu trữ sửa đổi vào tháng 6/2024, quy định cụ thể về tư liệu lưu trữ điện tử và số hóa, tạo cơ sở pháp lý cho việc phát triển lưu trữ số và phục vụ Chính phủ số. Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước đang triển khai Đề án tư liệu lưu trữ điện tử, với mục tiêu đến năm 2030 cơ bản hoàn thiện cơ sở dữ liệu số tư liệu lưu trữ. Điều này giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin và góp phần quan trọng vào công cuộc chuyển đổi số quốc gia theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Ngành lưu trữ cũng đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình chuyển đổi số, đặc biệt là trong việc nâng cấp cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, với sự đầu tư thích đáng và quyết tâm cao, quá trình chuyển đổi số trong ngành lưu trữ Việt Nam đang được đẩy mạnh, hứa hẹn mang lại những kết quả tích cực trong việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản tư liệu quý báu của đất nước.